به گزارش روابط عمومی موسسه، وبینار آموزشی «مدیریت کنترل شته ها ی درختان میوه دانه دار با تاکید بر معرفی دشمنان طبیعی علیه آنها» توسط آقای دکتر سید حسن ملکشی عضو هیات علمی بخش تحقیقات کنترل بیولوژیک موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور روز دوشنبه 17 خرداد ماه سال‌جاری تدریس شد. این وبینار توسط اداره آموزش و ترویج موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور به صورت ویدئو کنفرانس با حضور اعضای هیات علمی، محققین، کارشناسان و بهره‌برداران حوزه کشاورزی و ترویج در سطح ملی برگزار گردید.

  سیب با سطح زیرکشت و تولید سالیانه 247774 هکتار و 4041997 تن و گلابی با سطح زیرکشت و تولید سالیانه 19241 هکتار و 260 205 تن از مهم­ترین محصولات باغی ایران هستند. شته­ها از آفات مهم این درختان بوده که با تغذیه از شیره‏گیاهی و ترشح عسلک موجب ضعف و بروز اختلالات فیزیولوژیک در میزبان می‏شوند. 

هر ساله در باغات سیب و گلابی برای كنترل کرم سیب،  پسیل گلابی، شته ها  و برخی آفات دیگر، مقادیر قابل توجهی سموم شيميايي استفاده مي­شود. این عمل علاوه بر افزایش هزینه­های تولید، موجب آلودگی شدید زيست محيطي، كاهش جمعيت دشمنان طبيعي و ایجاد مقاومت در آفات می‌گردد. مدیریت کنترل تلفیقی برای مهار آفات  یاد شده با تاکید بر استفاده از دشمنان طبیعی ضروری به‏ نظر می­رسد. برای استفاده از دشمنان طبیعی و حفظ و حمایت از آنها لازم است اطلاعات کافی از گونه های دشمنان طبیعی و میزان کارآیی آنان داشته باشیم تا با یک برنامه مدون، کنترل افات درختان میوه دانه دار را انجام داد.

در برخی از سالها در بهار با مساعد شدن شرایط رشد جمعیت شته ها در باغات سیب و گلابی ، جمعیت شته­های سبز سیب Aphis pomi، صابونی سیبDysaphis plantaginea  ، صابونی گلابی Dysaphis pyri افزایش می یابد و باغداران برای مهار جمعیت شته ها اقدام به کاربرد سموم شیمیایی متعدد می کنند. در حالیکه گونه‌هاي متعددی از دشمنان طبیعی از خانواده‏های کفشدوزک‏ها، مگس‏های سیرفیده، بالتورهای سبز، سن‏های شکارگر، پشه‏های شکارگر و زنبورهای پارازیتویید و عنکبوت های شکارگر عمومی در زیست بوم های فوق فعال شده و موجب کاهش جمعیت شته ها می شوند. ضمنا می توان با مدیریت صحیح باغات موجب افزایش جمعیت آنها در باغات شد و جمعیت آفات را در حد تعادل و غیر خسارتزا حفظ کرد.

در بخش اول این وبینار مجموعه گونه هایی از دشمنان طبیعی که در کنترل شته های درختان میوه دانه دار استان خراسان شمالی موثر بودند معرفی شدند. سپس در بخش دوم تنوع زيستي، تغییرات جمعیت و ميزان كارايي گونه‏های سيرفيد شکارگر در باغ‏های سیب دو منطقه سيب كاري كشور (تهران و كرمانشاه) برای حاضرین ارایه گردید.

 مگس‌های سیرفید که به مگس‌های گل نیز معروف هستند از مهم‌ترین دشمنان طبیعی شته‌ها هستند. لارو اغلب آن‌ها شکارگر بوده و نقش مهمی در تعادل بیولوژیک و کنترل طبیعی شته‌ها دارند. حشرات بالغ گرده افشان بوده و نقش موثری در باروری گیاهان مختلف برعهده داشته و پس از زنبورها به عنوان دومین گروه گرده افشان اهمیت اقتصادی بالایی دارند. این شکارگرها به علت تنوع زياد، قدرت بالاي كاهش جمعيت و ميزان تغذيه، نقش كليدي در كنترل شته های درختان میوه دانه دار دارند. دو گونه سیرفیده با نام  Eupoedes corollae و Episyrphs balteatus  طي فصل رشد و به­ويژه در بهار در زمان اوج جمعیت شته­ها به­ترتیب از تراکم بالاتری نسبت به سایر گونه­ها برخوردار بودند. وجود پوشش گياهي در زيست­بوم سيب نقش بسزايي در تنوع و انبوهي مگس­هاي سيرفيد دارد. با افزايش دماي هوا و کاهش منابع شهد و گرده تنوع و تراكم مگس‏هاي سيرفيد در باغات سیب کاهش می­یابد. در ادامه ويژگي‎هاي زيستي و ميزان تغذيه سنين مختلف لاروي گونه­ غالبE. corollae  روي شته سبز سیب A. pomi ارایه شد. ميزان تغذيه روزانه لاروهاي سنین اول، دوم و سوم لاروی به ترتيب 68/6، 85/27 و 27/59 عدد شته سبز سیب بود كه در اين ميان لاروهاي سن سوم و لاروهاي سن اول به­ترتيب بيشترين و كمترين ميزان تغذيه روزانه را به خود اختصاص دادند. هر لارو اين مگس طي مراحل سه سن لاروي توانست از 20/392 عدد شته سبز سیب تغذیه نماید كه نشان دهنده پتانسيل بالاي تغذيه لاروهاي اين مگس از شته است. لذا با توجه به پتانسيل بالاي تغذيه، اين گونه مگس سيرفيد مي‎تواند جايگاه مناسبي در مديريت تلفيقي گونه‎هاي مختلف شته ها در باغات سیب داشته باشد.