به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، هیوا ناصرزاده معاون بخش تحقیقات رده‌بندی حشرات در گفتگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به این پرسش اساسی که آیا واقعاً چیزی به نام «آفت طبیعی» وجود دارد، یا در اثر تغییرات اقلیمی و از بین رفتن پوشش گیاهی و... حشرات طغیان می‌کنند؟ پاسخ داد.

به گزارش ایسنا، با افزایش فشارهای زیست‌محیطی، تغییرات اقلیمی و گسترش الگوهای ناپایدار کشاورزی، تهدید آفات برای تولیدات کشاورزی در سال‌های اخیر ابعاد گسترده‌تری یافته است. حشراتی که در زیستگاه طبیعی‌شان بخشی از چرخه تعادل اکولوژیکی‌اند، با از بین رفتن این چرخه به عاملی خسارت‌زا و طغیان‌گر بدل می‌شوند. آفت‌ها می‌توانند خسارت‌های سنگین اقتصادی، نابودی محصولات، برهم‌زدن الگوهای کاشت و حتی بحران‌های امنیت غذایی در پی داشته باشند.

این در حالی است که نگاه رایج به مسئله، همچنان در سطح مقابله‌های شیمیایی و موقت باقی مانده و به جای واکاوی دلایل ریشه‌ای طغیان آفات، بر پیامدهای سطحی آن تمرکز دارد. در چنین شرایطی، بازاندیشی در مفهوم «آفت»، منشأ شکل‌گیری آن‌ها، و نسبت آن‌ها با مداخلات انسانی در طبیعت، ضرورتی انکارناپذیر است.

هیوا ناصرزاده، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی و متخصص رده‌بندی حشرات، در گفت‌وگو با ایسنا گفت: در اکوسیستم طبیعی، مفهومی به نام "آفت" وجود ندارد. ما زمانی یک گونه را آفت می‌نامیم که از آستانه اقتصادی خسارت عبور کند؛ یعنی وقتی آسیب به گیاهان به بیش از ۲۵ درصد برسد و بهره‌برداری اقتصادی از آن محصول تحت تأثیر قرار گیرد. در غیر این صورت، حشراتی که از گیاهان تغذیه می‌کنند، بخشی طبیعی از چرخه زیستی هستند.

وی با اشاره به نقش اکوسیستم در کنترل طبیعی جمعیت حشرات افزود: در طبیعت، همه چیز در تعادل است. برای مثال، حشره‌ای که از گیاه تغذیه می‌کند، خودش شکار گونه‌ای دیگر می‌شود. این چرخه باعث می‌شود جمعیت گونه‌ها در حد تعادل باقی بماند. اما وقتی جنگل‌ها، مراتع و پوشش‌های طبیعی نابود می‌شوند و کشاورزی به سمت تک‌محصولی شدن می‌رود، این تعادل به هم می‌ریزد. در چنین شرایطی، گونه‌ای که غذای اصلی‌اش همان محصول کشاورزی است، به سرعت افزایش می‌یابد و چون دشمن طبیعی‌اش از بین رفته، کنترل نمی‌شود. اینجاست که آن گونه به آفت تبدیل می‌شود.

ناصرزاده ادامه داد: از بین رفتن تنوع زیستی، چه در گیاهان و چه در حشرات و حیوانات، باعث افزایش ناگهانی جمعیت برخی گونه‌ها می‌شود. این افزایش هم به خاطر فراهم بودن غذاست و هم نبود رقیب یا شکارچی طبیعی. در چنین شرایطی، خسارت به محصولات کشاورزی افزایش یافته و آفت‌زدگی اتفاق می‌افتد.

وی در ادامه به نقش تغییرات اقلیمی نیز اشاره کرد و گفت: شرایط اقلیمی جدید، از جمله خشکسالی‌ها و سیل‌ها، نیز به هم ریختن تعادل جمعیتی حشرات را تشدید می‌کنند. من به خاطر دارم در سال‌های گذشته که در غرب کشور سیل آمد، جمعیت برخی گروه‌های حشرات ناگهان افزایش یافت. عکس‌هایی که برایم فرستاده بودند، گونه‌هایی مانند کارابیدا بودند که کاملاً بی‌آزارند. برخی دیگر مربوط به حشرات موسوم به "دراکولا" بودند که ظاهر ترسناکی دارند، اما چندان خطرناک نیستند. این‌ها اغلب به‌صورت موقتی زیاد می‌شوند و جمعیتشان خودبه‌خود تعدیل می‌شود.

این متخصص حشرات در پایان با هشدار نسبت به استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی گفت: اشتباه رایج این است که به‌محض مشاهده افزایش جمعیت یک گونه، فوراً به سراغ سم‌پاشی می‌رویم. این کار نه‌تنها تنوع زیستی را بیشتر از بین می‌برد، بلکه به انسان‌ها هم آسیب می‌زند. در ۵ سال اخیر که با خشکسالی شدید روبه‌رو بودیم، تنوع زیستی به‌شدت کاهش یافته و این موضوع باعث افزایش آسیب‌پذیری زیست‌بوم‌ها شده است. با یک گشت ساده در حومه تهران می‌توان دید که مناطقی که پیش‌تر پوشش گیاهی متنوع داشتند، حالا یا خشک شده‌اند، یا به ساختمان و جاده تبدیل شده‌اند. وقتی کوه‌ها و پوشش‌های طبیعی از بین بروند، باید منتظر طغیان‌های بیشتر آفات باشیم.

لینک خبر: isna.ir/xdTBq7

 جهت دریافت اخبار در کانال ایتای موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور کلیک نمایید

جهت دریافت اخبار در کانال ایتای سازمان تات کلیک نمایید