به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، دوره آموزشی وبیناری ضمن خدمت «روش های شناسایی نماتدهای انگل گیاهی» در سه بخش و طی 3 جلسه با تدریس مهندس مزدشت گیتی (10 اردیبهشت ماه) و دکتر هادی کریمی ‌پور فرد (17 اردیبهشت ماه) و دکتر فرحناز جهانشاهی افشار (24 اردیبهشت ماه) توسط اداره آموزش و ترویج موسسه برای اعضای هیات علمی ستادی و مراکز استانی، محققین، کارشناسان حوزه کشاورزی و ترویج در سطح ملی برگزار گردید.

مهندس مزدشت گیتی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با تاکید بر اینکه سیب زمینی با سطح کشت بیش از 152هزار هکتار و تولید بیش از پنج میلیون تن در سال یکی از محصولات زراعی مهم کشور است گفت: نماتد سيست طلايي سيب زميني كه قبلا نماتد قرنطينه براي ايران بوده است، در سال 1387 از مزارع استان همدان مشاهده و گزارش گرديد. این نماتد بعنوان مهمترین بیماری سیب زمینی در دنیا مطرح بوده و در مزارع آلوده می تواند 100% محصول را نابود کند. طی سالهای اخیر تحقیقات جامعی در زمینه شناسایی، پراکنش و روشهای مبارزه با بیماری در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور انجام شده است. تاکنون فقط گونهGlobodera rostochiensis (Wollenweber, 1923) Behrens, 1975, Pa:Ro1    شناسایی شد. تاکنون فقط مناطق کشت بهاره استان همدان 8/63 درصد مزارع معادل 8932 هکتار آلوده به نماتد بودند. از سایر مناطق سیب زمینی کاری استان همدان و سایر استانهای کشور هیچ سیست طلایی سیب زمینی جداسازی و شناسایی نشد. به نظر می رسد نماتد درحال گسترش به سایر مناطق سیب زمینی کاری کشور می باشد، در صورت ادامه ی این روند مبارزه با بیماری مشکل و پر هزینه خواهد بود؛ ضمن اینکه کاربرد گسترده سموم نماتد کش توسط کشاورزان منجر به تهدید سلامت غذایی کشور و وجود نماتد در محموله های صادراتی سیب زمینی مانع مهم قرنطینه ای برای صادرات محصول خواهد بود.

دکتر هادی کریمی‌ پور فرد عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کهکیلویه و بویر احمد درخصوص نماتدهای سیستی غلات (CCN) Cereal Cyst Nematodes که یکی از عوامل زنده تهدیدکننده تولید گندم در جهان، بخصوص در شرایط دیم و استرس های ناشی از خشکی و خشکسالی در بیشتر کشورهای تولید کننده گندم به شمار می­روند گفت: چهار گونه از نماتدهای سیستی غلات شامل H. avenae، H. filipjevi، H. latipons و H. hordecalis از ایران گزارش گردیده که از بین آنها H. filipjevi و سپس H. latipons شایع‏ترین گونه­های نماتد سیستی غلات در مزارع غلات ایران هستند. اخیراً پراکنش و خسارت گونه H. filipjevi در ایران و سایر نقاط جهان وسیع‏تر و بیشتر از آنچه قبلاً تعیین گردیده بود، برآورده شده است؛ به طوری که میانگین خسارت این گونه در محصول گندم در ایران و در شرایط مزرعه در ارقام مختلف در شرایط آبیاری بین 20 تا 25 درصد و در شرایط تنش خشکی بین 26 تا حدود 30 درصد تعیین گردیده است. برهمکنش این نماتدها با سایر بیماریهای خاکزاد مانند عوامل قارچی باعث افزایش خسارت می­ گردد. عملیات زراعی بر مبنای تناوب‌ های که به صورت ترکیبی از کاشت گیاهان غیر میزبان، ارقام مقاوم و آیش باشد و همچنین استفاده از مقاومت میزبانی از موثرترین روش ‌های کنترل نماتدهای سیستی غلات می ‌باشد.

خانم دکتر فرحناز جهانشاهی افشار عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور بخش نماتد شناسی نیز با تاکید بر اینکه اولین گام جهت مدیریت صحیح هر عامل بیماریزایی تشخیص دقیق و به موقع آن عامل می باشد، گفت: به دلیل اندازه بسیار کوچک (میکروسکپی) و نامرئی بودن بودن و محل زندگی این موجودات (عموماً در خاک و دور از چشم کشاورز) و همچنین ایجاد نکردن علایم خیلی مشخص در بخش اندام های هوایی (جز موارد خاص) و دیر ایجاد شدن همان علایم عمومی کم رشدی و مشابه بودن این علایم با سایر عوامل بیماریزای دیگر و کمبودهای تغذیه ای، اغلب این موجودات نسبت به سایر عوامل بیماریزای گیاهی دیگر دیرتر شناخته شده و کمتر مورد اهمیت قرار گرفته و خسارت این موجودات موذی به سایر عوامل زنده و غیرزنده دیگر نسبت داده شده است. متاسفانه زمانی کشاورز یا باغدار متوجه خسارت این موجودات می شود که کار از کار گذشته است و یا به دلیل تشخیص نادرست اقدام به استفاده نابجا از سموم شیمیایی می کند که این خود به بغرنج تر شدن مشکل دامن می زند. مهمترین راه برای جلوگیری از خسارت این موجودات بیماریزای خاکزی، پیشگیری است چرا که بعد ار ایجاد آلودگی ریشه کن کردن این موجودات تقریباً غیر ممکن است و خسارات ناشی از آلودگی آنها حتی گاهی تا صد در صد محصول هم خواهد رسید. لذا اولین و مهمترین گام برای جلوگیری از ایجاد آلودگی و متحمل شدن چنین خساراتی، شناسایی دقیق و به موقع این موجودات است. وی در این دوره ضمن معرفی مهمترین نماتدهای انگل گیاهی در ایران همراه با علایم آلودگی در سطوح مختلف روی محصولات مختلف و آموزش تعیین میزان تراکم جمعیت و مقایسه با جمعیت حد آستانه خسارت اقتصادی آنها، انواع روش های شناسایی به صورت ساده سنتی تا پیشرفته مولکولی را شرح داد و در پایان چالش های مهم در مسیر تشخیص به موقع این عوامل ارایه گردید.