با استناد به مدارک موجود، کار جمع‌آوری و شناسایی حشرات ایران از اواسط قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی به همت حشره‌شناسان روسیه تزاری و بعضاً سایر کشورهای اروپایی آغاز شد. نمونه‌هایی که این حشره شناسان جمع‌آوری و شناسایی کرده‌اند، هنوز در بعضی موزه‌های خارجی به‌ویژه سنت پترزبورگ روسیه (لنینگراد و پتروگراد سابق)، پاریس و لندن (بریتیش موزیوم) وجود دارد. در اواخر قرن سیزدهم هجری شمسی (1298 ه.ش.)، شادروان جلال افشار، پس از پایان تحصیلات عالیه در روسیه به ایران بازگشت و تدریس و تحقیق در زمینة حشره‌شناسی و جانورشناسی را آغاز کرد. وی در سال 1302 واحد کوچکی به نام ادارة تشخیص محلی آفات و مبارزه با آنها را بنیان گذاشت. این اقدام او به‌واقع آغاز رسمی تحقیقات و کار اجرایی شناسائی، جمع‌آوری و مجموعه‌سازی از حشرات ایران توسط خود ایرانیان به شمار می‌رود.
شادروان استاد جلال افشار در سال 1322 در وزارت کشاورزی آن زمان آزمایشگاه حشره‌شناسی و دفع آفات را در دو اتاق کوچک تاسیس کرد. در سال 1324 چند حشره شناس و گیاه‌پزشک روسی از جمله الکساندرف کیریوخین، چوآخین و نیز چند جوان دانش‌آموختة دانشکده کشاورزی کرج که از شاگردان افشار بودند، به این آزمایشگاه پیوستند که بعدها هر یک تبدیل به چهره‌ای نام‌آور در رشته‌های مختلف گیاه‌پزشکی، حشره‌شناسی، بیماری‌شناسی گیاهی و گیاه‌شناسی شدند که از میان آنان می‌توان به شادروان مهندس قدرت‌اله فرح‌بخش و شادروان مهندس هایک میرزایانس اشاره کرد.
شادروان میرزایانس در طی دهه‌های بعدی با تلاش و کوشش پی‌گیر و خستگی‌ناپذیر خود به جمع‌آوری، بررسی و شناسایی فون حشرات ایران پرداخت و در این راه از کمک‌های بی دریغ دوستان و همکارانش برخوردار بود که حاصل آن تلاش‌ها و پایمردی‌ها، هم اکنون وجود موزه‌ای عظیم است. نمونه‌های جمع‌آوری شده این پیش‌کسوتان هنوز در موزة حشرات هایک میرزایانس در موسسة تحقيقات گياهپزشكي كشور (موسسه بررسی آفات و بیماری‌های گیاهی سابق) وجود دارد و موجب غنای این مجموعه است. تخصص اصلی شادروان ميرزايانس، شناسایی راست بال مانندها بود و در این راه آنقدر پیش رفت که به چهره‌ای شناخته شده و معروف در بین ملخ‌شناسان جهان مبدل شد. با افتتاح رسمی موسسه بررسی آفات و بیماری‌های گیاهی در سال 1342، قسمت رده‌بندی حشرات به عنوان یکی از تقسیمات مهم مؤسسه در طبقه سوم ساختمان مرکزی مؤسسه، در یک سالن بزرگ جای گرفت. در این دوران نزدیک به 50 هزار نمونة اتاله شده و تعدادی نمونه‌ی اتاله نشده در این موزه وجود داشت. در سال 1343 نسل جدیدی از دانش آموختگان رشتة دفع آفات (گیاه‌پزشکی) دانشکده کشاورزی کرج به موسسه پیوستند. با آمدن نسل جدید جوان و جویای نام، کار جمع‌آوری وشناسایی حشرات ایران جهش بی‌سابقه‌ای یافت و سفرهای علمی طولانی به منظور جمع‌آوری حشرات از نقاط مختلف کشور انجام گرفت. با تبدیل این واحد به بخش طبقه‌بندی حشرات (در سیستم شش بخشی موسسه)، شادروان میرزایانس به سمت رئیس و دکتر محمد صفوی به سمت معاون بخش انتخاب شدند. در این دوران که به‌واقع دوران شکوفایی بخش رده‌بندی حشرات و موسسه بررسی آفات بود، تعداد نمونه‌های جمع‌آوری شده به طور جهشی و ناگهانی و در مدتی نزدیک به 15 سال به حدود دو میلیون رسید. در سال 1347 طرح ملی و مستمر (جمع‌آوری، بررسی و شناسایی فون حشرات ایران) تصویب شد و به اجرا در آمد و در نتیجة آن، فعالیت‌های بخش در چارچوب مشخصی منسجم شد. در همین سال‌ها تعدادی از حشره‌شناسان خارجی به صورت مقطعی به این بخش پیوستند و برخی با انجام مسافرت‌هایی به همکاری با این بخش پرداختند. نتیجة همه این فعالیت‌ها توسعه بخش و موزه و شهرت یافتن آن در خارج از کشور با نام موزة حشرات اوین يا موزه حشرات PPDRI (سرواژگان نام انگلیسی موسسه) بود.
در اوایل دهة 1350 ساختمان بزرگ موزه در قسمت 15 هکتاری موسسه تکمیل شد و بخش‌های پایه از جمله بخش رده‌بندی حشرات، بخش گیاه‌شناسی و بخش جانورشناسی کشاورزی به این ساختمان منتقل شدند که طبقه دوم ساختمان، به موزة حشرات و محل کار بخش اختصاص یافت و در چند سال اول انقلاب، تنها شادروان مهندس هوشنگ برومند، مهندس علی پازوکی و مهندس عباس هاشمی همراه با شادروان میرزایانس در بخش رده‌بندی حشرات مشغول به کار بودند. در اواخر دهة 60 و اوايل دهة 70، موج ديگري از نيروهاي جوان و تازه نفس به اين بخش پيوستند و روز به روز بر شمار نمونه‌هاي حشرات موزه افزوده شد. در حال حاضر اين بخش با 11 عضو هيئت علمي و هفت محقق و كارشناس كه بيشتر آنها در مقاطع تحصيلي كارشناسي ارشد و دكتري مشغول به تحصيل مي‌باشند، يكي از تأثيرگذارترين بخش‌هاي ستادي مؤسسة تحقيقات گياهپزشكي به شمار مي‌آيد.
بخش تحقیقات رده‌بندی حشرت متشکل از موزة حشرات هایک میرزایانس و هشت آزمایشگاه است كه شامل آزمايشگاه‌هاي بال‌پولک‌داران، بال‌غشائیان، جوربالان و بال‌ريشك‌داران، دوبالان، راست‌بال‌مانندها، سخت‌بال‌پوشان، مساوي‌بالان (موريانه‌ها) و حشرات پست و ناجوربالان مي‌باشند. اين بخش با بيش از 50 سال سابقه، به کمک کتابخانة بزرگ و گنجینة ارشمند حشرات موزه، از سال‌ها پیش مرجع رسمی تشخیص حشرات و آفات حشره‌ای و پاسخگوی دیگر بخش‌های موسسه و مراکز تحقیقاتی استان‌ها، سازمان حفظ نباتات، دانشگاهها و دانشکده‌های مختلف، نهادهای علمی و آموزشی و تحقیقاتی کشور و نیز بخش خصوصی بوده است و هم اکنون با اجرای طرح‌هاي ملي و بين‌المللي می‌کوشد تا مطالعة فون حشرات ایران را توسعه بخشیده و روز به روز بر غنای علمی و ویژگی‌های کمی و کیفی موزه و بخش بیافزاید. به دليل گستردگي كشور و وجود اقليم‌هاي متفاوت و غناي فلورستيك، و از سوي ديگر بنا به دلايل متفاوت مانند دخالت انسان در نظم طبيعت، تغييرات آب و هوايي و دگرگوني‌هاي زيست محيطي و اكولوژيك، و گسترش مبادلات كشاورزي و مواد غذايي با ساير كشورها، فون حشرات ايران در معرض تغييرات دايمي است و مي‌توان اذعان نمود كه جهت شناسايي كامل فون حشرات ايران اين سري از تحقيقات همچنان ادامه‌دار خواهد بود. این بخش هر ساله پذیرای شماری از دانشجویان به عنوان کارآموز در رشته‌های مختلف تاکسونومی حشرات و نیز محل مراجعة محققان و کارشناسان حشره‌شناسی و استادان و دانشجویان دانشگاهها و مراکز علمی و تحقیقاتی است. علاوه بر این، از سال‌ها پیش میزبان انجمن‌های حشره‌شناسی ایران و بیماری‌شناسی گیاهی ایران بوده و با اختصاص مکان‌های مناسب برای استقرار دفاتر و کتابخانه‌های آنها کوشیده است تا محل مناسبی برای تجمع و مراجعة حشره‌شناسان و بیماری‌شناسان گیاهی کشور باشد.
اجراي پروژه‌هاي فونستيك بررسي، جمع‌آوري و شناسايي حشرات در نقاط مختلف كشور
نظر به اين‌كه بخش اعظم فون حشرات كشور هنوز ناشناخته باقی مانده است، اجراي چنين مطالعاتي به خصوص در نواحي كم‌تر مطالعه شده مانند جنوب‌شرق، جنوب، شرق و بخش‌هاي مركزي و كويري كشور ضروري است.
تربيت نيروي انساني متخصص
انجام مطالعات تاكسونوميك در گروه‌هاي حشرات نياز به تجربه و آموزش ويژه دارد و براي اين‌كه يك متخصص بتواند جوابگوي نيازهاي تشخيص حشرات در يك گروه باشد و مطالعات لازم را پي‌گيري نمايد نياز به چندين سال صرف وقت است. از اين رو تربيت نيروي انساني بايد فرايندي مستمر در اين زمينه باشد.
نگه‌داري و توسعة مجموعه‌هاي حشرات
حشراتي كه طي مسافرت‌هاي متعدد به نقاط مختلف كشور جمع‌آوري مي‌شوند بايد طبق روش ايمن و استاندارد در يك مكان نگه‌داري شوند، به ترتيبي كه از گزند آفات موزه و حوادث طبيعي و سوانحي چون آتش‌سوزي در امان باشند و در عين حال دسترسي به آنها طبق روش علمي و به سهولت امكان‌پذير باشد. چنين موزه‌اي به عنوان مرجع همواره مورد نياز محققان و دانشجويان خواهد بود و براي ساليان دراز مي تواند مطالعات حشره‌شناسي را حمايت كند. كار ضدعفوني و دفع آفات موزه‌ها كاري وقت‌گير و دقيق و مستلزم صرف هزينه است و ساختمان موزه نيز بايد مطابق استانداردهاي بين‌المللي بنا شود.
مستند سازي اطلاعات موجود به صورت انتشار كتاب‌ها، تك نگاشت‌ها، مقالات و فهرست‌ها و توسعة بانك ژن
مسلماً تحقيقات انجام شده و نتيجة آنها وقتي ارزشمند است كه منتشر شده و در دسترس ديگران قرار گيرد و هم‌چنين به صورت سندي در دسترس باشد. انتشار نتايج امروزه به روش‌هاي مختلف چاپي و الكترونيك انجام مي شود كه از كلية روش‌هاي ممكن بايد سود جست، هم‌چنين ايجاد و توسعه بانك توالي‌هاي ژني كه امروزه از طريق DNA Barcoding و ساير روش‌ها مي‌توان به كاربرد بايد مورد نظر قرار گيرد.
توسعة كاربرد روش‌هاي نوين در تاكسونومي حشرات
امروزه استفاده از روش‌هاي مولكولي بر اساس DNA و ساير روش‌ها به طور فزاينده در مطالعة حشرات و ساير جانوران كاربرد پيدا كرده‌است كه لازم است دانش كاربرد اين روش‌ها و ابزارهاي مورد نياز تامين شود.
ايجاد و توسعة بانك‌هاي اطلاعات الكترونيكي
براي دستيابي سريع و مطمئن به اطلاعات مربوط به نمونه‌هاي موزه ايجاد بانك‌هاي اطلاعاتي بر اساس روش‌هاي جديد الكترونيك و هماهنگ با روش‌هاي بين‌المللي الزامي است.
توسعة همكاري‌هاي بين‌المللي با متخصصان تاكسونومي حشرات
تاكسونومي، علمي بين‌المللي است و به صورت جزيره‌اي و جدا از ديگران قابل توسعه و اطمينان نيست، از اين‌رو شرط پيشرفت در اين علم و توسعة آن، برقراري ارتباط به طرق مختلف با موزه‌هاي مختلف و متخصصين سراسر جهان است كه به صورت بازديد از موزه‌هاي مختلف و دعوت از متخصصين خارجي امكان‌پذير است.
تدوين و اعمال قوانين و مقررات در جهت جلوگيري از جمع‌آوري و خروج ذخاير ژنتيكي توسط افراد غير مسئول و كنترل خروج آنها از مرزهاي هوايي و زميني
در بسياري از كشورهاي جهان قوانين سخت‌گيرآن‌هاي براي كنترل ورود و خروج حشرات از مبادي زميني و هوايي كشور وضع شده‌است. با وجودي كه چندين بار توسط بخش تحقيقات رده‌بندي حشرات و از طريق سازمان حفظ نباتات و پست‌هاي قرنطينة آن اين موضوع دنبال شده‌است، هنوز بسياري از جمع‌آوري‌كنندگان خارجي به سهولت حشرات ايران را جمع‌آوري كرده و از ايران خارج مي‌كنند. لازم است اين موضوع بيش از پيش توسط مسئولين مورد توجه قرار گيرد.
آزمایشگاه بال‌پولک‌داران
عمده وظايف اعضاي هيئت علمي اين آزمايشگاه، اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي مصوب و طراحي و اجراي پروژه‌هاي درازمدت جهت رفع مشكلات تاكسونوميك با تكيه بر روش‌هاي مولکولي تاکسونومي و انجام مطالعات فيلوژنتيك، به‌ويژه در تاكسون‌هايي كه از لحاظ كشاورزي اهميت بسياري دارند؛ جمع‌آوري نمونه‌هاي بال‌پولك‌داران طي ماموريت‌هاي تحقيقاتي؛ نگه‌داري و تكميل مجموعة بال‌پولك‌داران موزة حشرات هايك ميرزايانس؛ ايجاد بانك اطلاعاتي كامل از نمونه‌هاي موجود در مجموعة بال‌پولك‌داران؛ پاسخ‌گويي به نيازهاي مراكز در خصوص شناسايي نمونه‌ها؛ آموزش كارآموزان و راهنمايي پايان‌نامه‌هاي دانشجويي و برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي؛ ارائه طرح‌هاي مشترك با ساير مراكز تحقيقاتي و دانشگاهها در ايران و برقراري ارتباط نزديك با محققين خارجي با عقد قراردادها و انجام پروژه‌هاي تحقيقاتي مشترك مي‌باشد.
آزمایشگاه بال‌غشائیان
بررسي، جمع‌آوري و شناسايي بال‌غشائيان ايران از اهداف اصلي اين آزمايشگاه مي‌باشد. تمركز ويژة اين آزمايشگاه بر شناسايي و معرفي دشمنان طبيعي آفات كشاورزي ايران با توجه به وظايف موسسه تحقيقات گياهپزشكي كشور مي‌باشد و در اين راستا اين آزمايشگاه با بخش‌هايي چون بخش كنترل بيولوژيك موسسه و ساير مراكز درگير با مهار زيستي آفات ارتباط تنگاتنگ دارد. تكميل، نگه‌داري و تنتظيم مجموعة بال‌غشاييان موزة حشرات هايك ميرزايانس و توسعة بانك‌هاي اطلاعاتي در اين زمينه و همكاري با مراكز تحقيقاتي، آموزشي و اجرايي از اهداف ديگر اين آزمايشگاه است.
آزمایشگاه جوربالان و بال‌ریشک‌داران
تكميل و غناي موزه هميشه مد نظر اعضاي هيأت علمي اين آزمايشگاه بوده است و پيوسته مسافرت‌هاي علمي در هر سال جهت تحقق اين امر صورت مي‌گيرد. در كنار آن، بسته به ضرورت و اولويت، طرح‌هاي فونستيك جداگانه‌اي در اين آزمايشگاه اجرا مي‌شوند كه نمونه‌هاي شناسايي و طبقه‌بندي شدة آنها در كمدها و جعبه‌هاي مخصوص و استاندارد به مجموعة موزه اضافه مي‌گردد و ما حصل يافته‌هاي آنها به صور گوناگون اعم از گزارش‌هاي ساليانه، مقالات علمي و كتب به دانش پژوهان عرضه مي‌گردد. خدمات فني اين آزمايشگاه علاوه بر موارد فوق، شامل پاسخ به نيازهاي علمي سازمان‌ها و دانشگاهها در مورد شناسايي آفات و حشرات مفيد؛ انجام آزمايشات مولکولي تاکسونومي و فيلوژني و اراية مشاوره‌هاي لازم جهت تجزيه و تحليل داده‌ها؛ همكاري در تجهيز و اراية توصيه‌هاي استاندارد در طراحي و راه‌اندازي موزه‌هاي حشره‌شناسي؛
همكاري با دانشگاهها و مراكز آموزش عالي در مورد تبادلات علمي؛ مشاوره‌اي و راهنمايي دانشجويان؛ راهنمايي عموم بازديدکنندگان از موزه و در صورت لزوم اراية اطلاعات بيشتر به افراد علاقه‌مند؛ و نهايتاً انجام پروژه‌هاي پيشنهادي از ديگر مراکز و موسسات جهت جمع‌آوري، رده‌بندي و شناسايي حشرات نيز مي‌شود. آزمایشگاه جوربالان خود متشکل از چهار بخش است که عبارتند از: 1- رده‌بندی و شناسایی سفيدبالك‌ها و پسيل‌ها 2- رده‌بندی و شناسایی زنجره‌ها و زنجرک‌ها 3- رده‌بندی و شناسایی شپشک‌ها 4- رده‌بندی و شناسایی شته‌ها
آزمایشگاه دوبالان
اعضای هیات علمی شاغل در این آزمایشگاه با در نظر گرفتن اولویت‌های تحقیقاتی در زمینة بیوسیستماتیک این گروه از حشرات به اجرای پروژه‌های تحقیقاتی در نقاط مختلف ایران پرداخته و تنوع زیستی خانواده‌های مهم در کشاورزی مانند Syrphidae، Tachinidae، Tephritidae و Calliphoridae را مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهند. از طرف دیگر طی همکاری با سازمان‌های اجرایی وزارت جهاد کشاورزی در تشخیص دوبالان قرنطینه‌ای، نقش موثری در این زمینه ایفا نموده‌اند. به عنوان مثال گونه‌های مگس زیتون، Bactrocera oleae (Rossi)؛ مگس میوه مدیترانه‌ای،Ceratitis capitata (Wiedemann) و مگس انجیرافریقایی، Zaprionus indicus Gupta که به عنوان آفات قرنطینه‌ای هر ساله خسارت هنگفتی به کشاورزی کشور وارد می‌سازند، توسط متخصصین این آزمایشگاه شناسایی گردیده‌اند. آزمایشگاه دوبالان همچنین طی همکاری با دانشکده‌های کشاورزی سراسر کشور در قالب پایان‌نامه های دانشجویی همکاری مستمری دارد. از طرف دیگر با شناسایی نمونه‌های ارسال شده از سراسر کشور همکاری موثری در اجرای پروژه‌های تحقیقاتی سایر مراکز تحقیقاتی دارد.
آزمایشگاه راست‌بال‌مانندها
اهم فعالیت‌های این آزمایشگاه عبارتند از: بررسي، جمع‌آوري و شناسايي راست‌بال‌مانندهای ايران؛ تكميل، نگه‌داري و تنتظيم مجموعة راست‌بال‌مانندهای موزة حشرات هايك ميرزايانس و توسعة بانك‌هاي اطلاعاتي مربوطه؛ تأسیس بانک‌های نمونه‌های الکلی جهت انجام مطالعات مولکولی؛ انجام مطالعات فيلوژنتیک در تاکسون‌های مختلف؛ همكاري با مراكز استاني مؤسسه تحقيقات گياهپزشكي و دانشگاهها در اجرای طرح‌های تحقیقاتی و شناسايي آفات و همكاري در اجراي پايان‌نامه‌های دانشجويي. يافته‌هاي پژوهندگان این آزمایشگاه به‌طور مرتب در كتب مرجع، نشريات ادواري، مجله‌هاي معتبر و تخصصي داخلي و خارجي و گزارشات نهايي طرح‌هاي تحقيقاتي انتشار می‌یابند.
آزمایشگاه سخت‌بال‌پوشان
فعاليتهاي اين آزمايشگاه درقالب پروژه‌ها و طرح‌هاي تحقيقاتي موسسه تحقيقات گياهپزشكي و همكاري‌هاي علمي دوجانبه با مراكز پژوهشي و موزه‌هاي معتبر جهاني بدين شرح زير مي‌باشد: شناسايي فون قاب‌بالان ايران، انجام مطالعات بازنگري تاكسونوميك و جغرافياي جانوري، انجام مطالعات فيلوژني و مولكولي قاب‌بالان، همكاري با مراكز استاني موسسه تحقيقات گياهپزشكي و دانشگاهها براي شناسايي آفات و قاب‌بالان مفيد براي كشاورزي و همكاري در اجراي پايان‌نامه‌های دانشجويي.
آزمایشگاه مساوی‌بالان (موریانه‌ها) و حشرات پست
در این آزمایشگاه نیز مانند سایر آزمایشگاه‌های این بخش به بررسي، جمع‌آوري و شناسايي موریانه‌های ايران و غنای موزة حشرات هایک میرزایانس و ایجاد بانک‌های اطلاعاتی مربوطه پرداخته می‌شود و با تعامل با بخش‌های دیگری چون بخش تحقیقات حشره‌شناسی کشاورزی و انجام پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، به ارائة روش‌های مختلف جهت کنترل موريانه‌هاي تخريب كنندة آثار باستاني، ساختمان‌ها، باغات و فضاهای سبز پرداخته می‌شود.
آزمایشگاه ناجوربالان (سن‌ها)
فعالیت‌ها و توانمندی‌های این آزمایشگاه شامل شناسایی ناجوربالان با استفاده از روش‌های مرفولوژیک و مبتنی بر تکنیک‌های مرفومتریک هندسی و مولکولی، اجرای برنامه‌های مدل‌سازی پراکنش اقلیمی گونه‌های آفت و دشمنان طبیعی با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای مربوطه است.