به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات گیاه‌ پزشکی کشور، بخش سوم دوره آموزشی ضمن خدمت «آشنایی با آفتکش های بیولوژیک و کاربرد آنها در مدیریت تلفیقی آفات» در 3 فصل مختلف روز شنبه 18 دیماه سال‌جاری توسط اداره آموزش و ترویج موسسه به صورت ویدیو کنفرانس برای اعضای هیات علمی ستادی و مراکز استانی، محققین، کارشناسان حوزه کشاورزی و ترویج در سطح ملی برگزار گردید.

دکتر شهرام فرخی عضو هیات علمی بخش تحقیقات کنترل بیولوژیک به تدریس «استفاده از آفتکش‌های بيولوژيك و کاربرد آن در مدیریت تلفیقی آفات» پرداخت. براي كنترل آفات و بيماري‏هاي مهم محصولات گلخانه‏اي، علاوه بر راهكارهاي غيرشيميايي، بيش از 100 گونه دشمن طبيعي و عامل آنتاگونيست وجود دارد كه به‏صورت تجاري توليد و در كشورهاي مختلف مورد استفاده قرار مي‏گيرند. خوشبختانه دانش فني توليد و پرورش بسياري از اين عوامل مانند زنبور پارازيتوئيد سفيدبالك گلخانه (Encarsia formosa)، زنبور پارازيتوئيد شته (Aphidius colemani)، سن‌ها و کنه‌های شکارگر (خانواده‌های Miridae و Phytoseiidae)، بالتوري سبز (Chrysoperla carnea)، باكتري بيمارگر Bacillus thuringiensis و قارچ‌های آنتاگونيست Trichoderma spp. در داخل كشور وجود دارد. با درک صحيح و شناخت دقیق از سیستم تولیدات گلخانه‏ای کشور، گذر از مبارزه شيميايي و استفاده از شیوه مديريت تلفيقي آفات با محوريت كنترل بيولوژيك در كشت‎‏هاي متراكم گلخانه‏اي، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. به‏صراحت مي‏توان گفت كه ميزان موفقيت چنين برنامه‏هايي به‏نحوه آموزش و توانمند‏سازي كارشناسان و كشاورزان بستگي دارد. با حمايت از اين روش مديريت و همچنین توليد و استفاده از عوامل كنترل بيولوژيك، توليد پايدار محصولات با کیفیت، گواهي شده و قابل عرضه به بازارهاي داخلی و خارجی، براي گلخانه‌داران امكان‏پذير خواهد بود.

دکتر سید حسن ملکشی عضو هیات علمی بخش تحقیقات کنترل بیولوژیک در مبحث «کاربرد عوامل بیولوژیک آفات در زیست بوم گلخانه ای» گفت: شکارگرهای آفات از گروه عوامل کنترل بیولوژیکی هستند که اولین بار توسط بشر برای کنترل آفات محصولات کشاوری استفاده شدند. پدیده شکارگری در بیشتر راسته های حشرات و عنکبوتیان وجود دارد. گونه های مهم از کفشدوزک ها، مانند کفشدوزک ودالیا و کریپتولموس برای کنترل بیولوژیک شپشک های استرالیایی و آردآلود در برنامه های کنترل بیولوژیک کلاسیک تاریخ ساز در دنیا بوده اند. کفشدوزک هایی از جنس های Cocinella  و Scymnus  و Stethorus   در کنترل شته ها و کنه های آفات نقش موثری دارند. مگس های سیرفیده متعددی در زیست بوم های کشاورزی فعال هستند که به صورت طبیعی در کنترل شته ها نقش دارند. از راسته دوبالان پشه های شکارگر aphidomyza  Aphidoletes  نیز نقش موثری در کنترل شته های آفات گیاهان گلخانه ای دارند. سن های شکارگر گروه مهم و تاثیر گذار در برنامه های گنترل بیولوژیک در سال های اخیر بوده اند. از خانواده سن های Anthocoridae  و Miridae  گونه های متعددی در جنس های Orius  و Macrolophus  و Nesidiocoris  وجود دارند که در سال های اخیر تولید و کاربرد آن ها برای کنترل آفات محصولات گلخانه ای جنبه تجاری پیدا کرده است و در کشورمان نیز تولید می شوند. برای کنترل بیولوژیک کنه ها آفات دشمنان طبیعی مهمی از کنه های شکارگر موجود هستند. گونه هایی در زیرخانواده های Phytoseinae، Amblyseiinae و Typhlodrominae وجود دارند که پدیده شکارگری دارند و از برخی از حشرات و کنه های آفات تغذیه می کنند. تعداد زیادی از موارد یاد شده در کشور برای کنترل آفات تولید و بکار گرفته می شوند. استفاده از دشمنان طبیعی باید در قالب سایر برنامه های مدیریتی محصول مورد استفاده قرار گیرند تا نتیجه بخش باشند. بنابراین در برنامه های کنترل آفات اصل بر مدیریت تلفیقی آفات با رویکرد استفاده از عوامل مهار زیستی برای تولید محصول سالم و گواهی شده می باشد تا هم مصرف داخلی و هم جنبه صادراتی و ارزآوری برای بهره بردار داشته باشد. 

دکتر محمدرضا عطاران عضو هیات علمی آزمایشگاه تحقیقات کنترل بیولوژیک آمل ضمن تدریس دوره «کاربرد کنترل بیولوژیک در مدیریت تلفیقی آفات» به مخاطرات کاربرد آفت کشها در محیط زیست و مبحث باقیمانده سموم کشاورزی در محصولات صادراتی کشور اشاره نمود. به نظر می رسد بازگشت به طبیعت و استفاده از روش کنترل بیولوژیک، یکی از راهکارهای اساسی است. این روش در مدیریت تلفیقی آفات با نگاه به حفظ محیط زیست پایدار ، مبنای مدیریت تلفیقی آفات است و دیگر روشهای مبارزه بایستی در تلفیق با یکدیگر، وقتی بکار گرفته شوند که تاثیرات منفی بر پیکره این دشمنان طبیعی فعال در زیست بومها نداشته باشند. در دیدگاهی که روش کنترل بیولوژیک مبنای تلفیق با سایر روشهای مبارزه با آفات است، هر اقدامی باید با در نظر گرفتن تاثیر آن بر روی عوامل بیولوژیک و حفظ دشمنان طبیعی صورت گیرد. برای نیل به این شیوه نیاز است تا ضمن اینکه ما شناخت خوبی از زیست بومهایمان و تاثیر سایر روشهای کنترل آفات بر دشمنان طبیعی داشته باشیم، زمینه های توسعه کنترل بیولوژیک فراهم گردد و ضمن اقدامات ترویجی و توسعه ای، کنترل بیولوژیک نیز توانمندی خود را نشان دهد. این روش در صورتی که به خوبی و در زمان و مکان مناسب بکار برده شود، قادر است با کمک برخی روشهای دیگر و یا به تنهایی، بسیاری از مسایل کنترل آفات را پاسخگو بوده و در عرصه های مختلف زیست بومهای کشاورزی ، بویژه در زیست بومهای پایدارتر با کار آیی بالا مورد استفاده قرار گیرد. و این محقق نخواهد شد مگر با ایجاد ساختارها و رفع برخی موانع موجود از نظر اقتصادی و سیاست گذاری و توسعه مسایل فرهنگی و ترویجی که کاربرد روش کنترل بیولوژیک را با چالش مواجه نموده است.